Hoe bespreek je lichamelijke (seksuele) gezondheid in de buurt?

Als WMO-consulent voer ik individuele gesprekken met bewoners waarbij ik de tijd neem om hun situatie grondig te bespreken. Tijdens een gesprek met een oudere dame die huishoudelijke hulp had aangevraagd, kwam ter sprake dat haar overleden partner voorheen de huishoudelijke taken op zich nam. Terwijl ik de details van de aanvraag besprak, bracht ik voorzichtig de vraag naar voren: ‘U mist ook de intimiteit, he?’ Deze opmerking raakte haar diep en ze barstte in tranen uit, alsof ik haar ziel aanraakte. 

Wat heeft een wijk nodig? 

Wat een wijk nodig heeft hangt af van de mensen die er wonen. Gezondheid, maar ook de gemiddelde leeftijd zijn factoren om rekening mee te houden in aanbod van hulp/ ondersteuningsbronnen. Wanneer een buurt vergrijst zijn omgaan met lichamelijke veroudering, ziekte en omgaan met verlies van levenspartners mogelijk thema’s waar mensen mee worstelen.  

Naast mijn werk als opbouwwerker en WMO-consulent, ben ik sinds 2007 ook werkzaam als projectleider Seksuele Gezondheid Migranten binnen Sense Noord Nederland. De organisatie heeft als belangrijke taak SOA en Hiv-opsporing en -behandeling en seksualiteitshulpverlening. Sense NN zoekt naar manieren om voor deze specifieke groep de drempel naar informatie over seksuele gezondheid en -zorg te verlagen. Dit gebeurt via inloopspreekuren en voorlichting. We zetten daarbij onder andere dans, kooklessen, zang en theater in om de voorlichting te laten aansluiten bij de interesses en behoeften van de doelgroep.

Seksuele gezondheid is een taboeonderwerp 

Sinds ik voor de Sense NN werk bespreek ik dit onderwerp regelmatig met collega sociaal werkers zowel intern als extern, waarvan een deel actief is op buurtniveau. Zo heb ik ontdekt dat seksuele gezondheid een taboeonderwerp is. Niet alleen in de samenleving, maar ook bij consulenten van gemeenten, en bij andere zorg- en sociaal werk professionals, zo blijkt uit dit onderzoek.

Dat vind ik zorgwekkend. Iedereen in de buurt heeft een lichaam en seksualiteit is iets van alle leeftijden. Een ziekte of ouder worden kan invloed hebben op lichamelijke en seksuele gezondheid. Toch praten we weinig over de lichamelijke kant van ziek zijn, zwanger worden, omgaan met hormonen, ouder worden of verlies van levenspartners. Terwijl het zulke belangrijke onderdelen zijn van welzijn en gezondheid.

Het zou goed zijn als seksuele en lichamelijke gezondheid in brede zin meer aandacht krijgt binnen sociaal buurtwerk. In de eerste plaats zodat we mensen wegwijs kunnen maken, zodat ze weten waar ze terecht kunnen wanneer ze informatie of zorg nodig hebben. In Noord-Nederland organiseren we daarom binnenkort een training voor wijkteammedewerkers om te leren seksuele gezondheid bespreekbaar te maken.

Kansen voor collectieve aanpak 

Als opbouwwerker zie ik naast individuele zorg en ondersteuning ook kansen voor een collectieve aanpak. Want het kan zomaar zijn dat een grote groep vrouwen in een wijk last heeft van hormonen tijdens de overgang. Of dat mensen huidhonger ervaren na verlies van hun liefdespartner. En dat ze daar in eenzaamheid onder lijden. We ondersteunen bij het organiseren of zelf organiseren van zinvolle activiteiten zoals een koffieochtend en buurtdiner om het contact met anderen te verbeteren, maar is dat genoeg? 

Mijn wens is het lichaam op buurtniveau op de agenda te zetten. Het bespreekbaar maken van onder andere de behoefte aan aanraking kan helpen om het taboe op het onderwerp lichamelijke en seksuele gezondheid te doorbreken.