Vijf redenen om de effecten van je aanpak te meten

Diane Elshout is één van de initiatiefnemers van HEIM in Transvaal: ‘HEIM is een kunstproject dat zes jaar geleden vanuit Moving Arts Project (MAP) is gestart. We wilden aansluiten bij de actieve bewoners van de Transvaalbuurt in Amsterdam en samen met hen werken aan een kunstproductie. We doen dat vanuit onze wijkonderneming Tugela 85. Met HEIM creëren we een tijdelijk openluchttheater midden in de wijk, waar klassiekers uit de theatergeschiedenis worden uitgevoerd met bewoners. Afgelopen jaar hadden we ons vijfjarig jubileum en ging het over polarisatie en beeldvorming in Romeo|Julia. Na vier maanden hard werken stonden er zeventien volwassenen en elf kinderen op het podium waarvan drie professionals en de rest amateurs, of mensen zonder ervaring. Verder deden er nog zo’n 40 figuranten en 60 vrijwilligers mee. Alles werd met bewoners uitgevoerd: de ontwikkeling, het gebeuren voor en achter de schermen, en opbouw van het decor.’

Een buurtproject ontwikkelen kost veel tijd en energie. En wat levert dat op? Dat valt na te gaan met behulp van de effectenarena.  In 2015 zijn de resultaten van de voorstelling Romeo|Julia gemeten. Alle betrokkenen (bewoners, geldschieters en buurtorganisaties) kwamen samen in een bijeenkomst om met elkaar de effecten van het project te benoemen. Elshout: ‘We kwamen erachter dat we – naast het toegankelijk maken van (deelname aan) kunst – bijdroegen aan (het gevoel van) veiligheid, aan het sociale contact tussen bewoners en dat we ervoor zorgden dat er minder mensen buiten de boot vielen’.

Diane Elshout geeft vijf redenen om de effectenarena in te zetten:

Reden 1: Je kunt aannames toetsen en bijstellen

‘Als initiatiefnemers ontwikkelen we een project op basis van ideeën en vooronderstellingen, die vertalen we in doelstellingen. We vinden het belangrijk deze doelstellingen te toetsen en aan te vullen met de beelden van betrokkenen. Door gebruik te maken van een effectenarena verzamel je de verschillende visies van mensen die verder af staan van het project. Je ontdekt dan hoe anderen tegen je werk aankijken en dat helpt om het intiatief te kunnen waarderen.’

Reden 2: Het maakt de toegevoegde waarde expliciet

‘Het was niet de eerste keer dat we deze methode hebben ingezet. We hebben al eerder, in 2012, een effectenarena georganiseerd. Dat deden we met alle betrokken stakeholders (buurtorganisaties, woningcorporaties, gemeente, fondsen, enz.). We wilden inzicht krijgen in de waarde die we toevoegden.’

Reden 3: Stakeholders raken betrokken bij je project

‘Afgelopen jaar wilden we opnieuw onze waarde bepalen over de voorstelling Romeo|Julia. Een van de betrokken partners was Stadsdeel Amsterdam-Oost. Samen met hen hebben we de effectenarena georganiseerd en daaruit bleek dat de waardering voor ons werk sinds 2012 is gegroeid. Ook kwamen de betrokken partijen tijdens de sessie tot het inzicht dat ze onderdeel zijn van een groter geheel, wat hun positie in perspectief plaatst. Gezamenlijk hebben we zichtbaar gemaakt wat we hebben bereikt met Romeo|Julia. De professionals van Toneelgroep Amsterdam, die ook deelnamen aan de sessie, wisten door hun ervaring onze artistieke waarde expliciet te maken. Dat is belangrijk voor ons om beter fondsen te kunnen werven in de kunstensector.’

Reden 4: Het geeft inzicht in de kosten en wie voordeel heeft van de baten

‘Net als in 2012 werd ook zichtbaar wie verhoudingsgewijs het meest investeerde en wie het meest profiteerde van de uitkomsten. De toenemende populariteit van de wijk leverde de woningcorporatie veel op terwijl hun bijdrage relatief laag was. Andersom investeerde de gemeente substantieel en waren de sociale baten – de zogenoemde ‘zachte waarden’ - lastiger expliciet te maken. En voor de sociale- en kunstfondsen werd inzichtelijk op welke manier hun doelstellingen zich in de praktijk vertaalden.’

Reden 5: Inzicht in effecten van je werk vergroot je invloed op beleid

‘Wij hebben voor Romeo|Julia aanspraak gemaakt op verschillende potjes van de gemeente. We kregen ook geld uit het potje voor radicalisering omdat er op lokaal niveau sinds kort integraal gewerkt wordt met een gebiedsagenda. Dit botst met de richtlijnen van de centrale stad – waar geldstromen verwerkt en verantwoord worden vanuit afgebakende beleidsgebieden waartussen weinig overlap mogelijk is. Doordat we de waarde van het project expliciet konden maken in een effectenarena, hielpen we de gebiedsmanagers met het afleggen van hun verantwoording. Maar dat niet alleen: we merken nu, dat na vijf jaar de waarde van sociaal-culturele projecten steeds meer gezien wordt en dat het wordt meegewogen binnen beleidskeuzes.’